Món Nhật Bản


Nghệ thuật tranh khắc gỗ của Nhật Bản Ukiyo-e và lịch sử hình thành

Nếu từng đặt chân đến đất nước Nhật Bản, chắc chắn có lần bạn đã được nhìn thấy Ukiyo-e, còn gọi là tranh phù thể, một loại tranh khắc gỗ truyền thống nổi tiếng trong vô vàn loại hình nghệ thuật của xứ sở Mặt Trời mọc.

Ukiyo-e là gì?

Ukiyo-e là một loại nghệ thuật tranh khắc khắc gỗ của Nhật Bản được ra đời trong khoảng thế kỷ từ 17 đến 20, trong đó mô tả những chủ đề về phong cảnh, những câu chuyện trong lịch sử, về các nhà hát hay các khu vui chơi giải trí. Đề tài trong Ukiyo-e thường là đề tài về hưởng thụ, với những cảnh chính diễn ra trong nhà hát, quán ăn, phòng trà và nhân vật chính thường là kỹ nữ, diễn viên, geisha hoặc là sumo…

ukiyoe-nghe-thuat-tranh-khac-go-cua-nhat-ban-phan-1

Lịch sử của Ukiyo-e

Nghệ thuật tranh khắc gỗ của Nhật Bản ukiyo-e bắt nguồn từ thời kì Edo (1600-1868) dưới sự thống trị của Mạc phủ Tokugawa, một thời kỳ mà nước Nhật có thể nói là tách biệt hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Cái tên Ukiyo-e bắt nguồn từ Ukiyo, với chữ uki nghĩa là “ưu” trong Phật giáo đã chuyển thành chữ uki nghĩa là “phù”.

Đó là một thế giới nơi mà con người chỉ quan tâm đến những thú vui hưởng lạc, thả trôi theo dòng đời. Ukiyo-e - đúng với cái tên của nó, là một hình thức nghệ thuật gắn liền với sự hưởng thụ, lấy đề tài là nhà hát, quán ăn, phòng trà, với nhân vật chính là các diễn viên và kỹ nữ.

ukiyoe-nghe-thuat-tranh-khac-go-cua-nhat-ban-phan-1

Nhiều tác phẩm của các hoạ sĩ như Utamaro và Sharaku trên thực tế là những tấm hình quảng cáo cho các màn diễn mới ở nhà hát, hoặc chân dung các nghệ sĩ nổi tiếng, các geisha được yêu thích…

Trong suốt nửa sau thế kỷ 17, hình thức hội hoạ này trở nên cực kỳ phổ biến ở trung tâm Edo, bắt đầu từ những tác phẩm đơn sắc sumizuri-e của Hishikawa Moronobu vào thập kỷ 70. Đầu tiên người ta dùng mực Ấn độ, sau đó dùng bút lông tô màu lên theo phương pháp thủ công. Mãi cho đến thế kỷ 18, Suzuki Harunobu mới phát triển phương pháp để tạo ra nishiki-e, tranh khắc gỗ màu.

ukiyoe-nghe-thuat-tranh-khac-go-cua-nhat-ban-phan-1

Ban đầu Ukiyo-e chỉ là tranh vẽ nhưng đến thế kỉ XVIII thì tranh khắc gỗ với các đề tài ukiyo (là cách hình dung về cuôc đời như một cỗi phù sinh vô thường, do vậy cần tận hưởng nó trong từng khoảnh khắc) trở nên phổ biến, đến mức danh từ Ukiyo-e hầu như được dùng chỉ riêng loại tranh khắc gỗ như môt nghệ thuật mới dành cho đại chúng.

ukiyoe-nghe-thuat-tranh-khac-go-cua-nhat-ban-phan-1

Nói tới các bậc thầy tiêu biểu của thể loại tranh này, không thể không nhắc đến Hokusai. Với di sản năm trăm tập tranh chứa tới 30.000 bức, Hokusai đúng là một con người cuồng họa như ông vẫn thường tự xưng: "Gakyojin" (họa cuồng nhân).

Hokusai xuất thân từ tầng lớp thủ công, là con của một người làm gương. Ông nghiên cứu kĩ thuật của các trường phái hội họa khác nhau ở Nhật Bản và cả tranh khắc Hà Lan. Phong cách của ông phần nào mang dấu ấn của hội họa phương Tây nhưng rồi sau nay chính tranh của ông lại tác động lại nền hội họa ấy.

ukiyoe-nghe-thuat-tranh-khac-go-cua-nhat-ban-phan-1

Công đoạn hoàn thiện một bức Ukiyo-e

Một bản in Ukiyo-e muốn hoàn thiện phải trải qua khá nhiều công đoạn. Theo phương pháp truyền thồng thì cần ít nhất ba người để hoàn thành một tác phẩm. Đầu tiên, người họa sĩ phải vẽ một bản gốc bằng mực đen (sumisen). Người ta dựa vào đó tạo ra bản hanshita.

Bản này sau đó sẽ được thợ khắc horishi dán sấp vào một phiến gỗ và cắt bỏ những phần trắng, để lại bức hoạ ngược trên phiến gỗ gọi là sumiita. Nó dùng để in những đường viền đen. Bản đầu tiên gọi là kyogo-zuri sẽ được đưa cho hoạ sĩ để kiểm tra lại lần cuối và hoàn thiện bản khắc.

ukiyoe-nghe-thuat-tranh-khac-go-cua-nhat-ban-phan-1

Nếu là tranh đen trắng thì đến đây có thể coi là hoàn thành. Còn nếu là tranh màu thì công việc mới chỉ bắt đầu. Những tấm iroita được tạo ra dựa trên bản khắc gỗ này, mỗi tấm sử dụng cho một mảng màu của tranh. Surishi tô màu lên những miếng gỗ dưới sự giám sát chỉ đạo của hoạ sĩ trước khi chúng được đưa vào sử dụng. Nguyên tắc in màu là đi từ màu sáng đến các màu tối hơn và từ những hoạ tiết nhỏ đến các hoạ tiết lớn.

Một vài nghệ sĩ và nhà in vẫn bị phạt vì sản xuất những tác phẩm Ukiyo-e mang tính gợi dục. Ngày nay, những bức tranh Ukiyo-e được bày bán rất nhiều trên đường phố Nhật Bản, trở thành quà lưu niệm đc du khách yêu thích. Sự mến mộ của du khách thập phương với loại hình nghệ thuật này đã góp phần cứu nghệ thuật tranh khắc gỗ của Nhật Bản Ukiyo-e khỏi đà diệt vong như thế.

4,137 chars | 2018/03/29 08:50

Xem thêm bài viết liên quan

Tại sao tượng chibi lại thường xuất hiện trong đám cưới nhật ?

Tại sao tượng chibi lại thường xuất hiện trong đám cưới nhật ?

17/07/2019, Thủ công Nhật Bản
Các bạn có để ý trong ngày cưới ở Nhật Bản tại saôthường thấy hình ảnh chibi của cô dâu chú rể xinh đẹp có có khuôn mặt hao hao giống với chủ nhân bữa tiệc trên chiếc bánh cưới của họ không ? Đây cũng là điều mà monnhatban.com cũng muốn giới thiệu cho bạn về phong tục cưới hỏi và tại sao tượng ch...
Tượng búp bê chibi Nhật Bản dùng dịp nào?

Tượng búp bê chibi Nhật Bản dùng dịp nào?

12/07/2019, Thủ công Nhật Bản
Tượng chibi Nhật Bản là một món hàng được người Nhật Bản vô cùng yêu thích bởi vẻ đáng yêu, dễ thương và cũng hết sức ý nghĩa của nó. Hôm nay, monnhatban.com sẽ đưa các bạn đến với thế giới tượng búp bê chibi Nhật Bản rất hot tại đất nước này nhé.
Làm Đồ Handmade - Tượng Chibi Nhật Bản Như Thế Nào?

Làm Đồ Handmade - Tượng Chibi Nhật Bản Như Thế Nào?

09/07/2019, Thủ công Nhật Bản
Để làm đồ Handmade - Tượng Chibi Nhật Bản nguyên liệu cần phải có đó chính là đất sét Nhật. Đất sét Nhật là định nghĩa chung của các loại đất sét tự khô sau khi tiếp xúc với không khí một thời gian nhất định, khi đó đất sét sẽ rắn chắc, và cứng như nhự...
Tìm hiểu về nghệ thuật thư pháp Shodo

Tìm hiểu về nghệ thuật thư pháp Shodo

24/05/2017, Thủ công Nhật Bản
Nói đến văn hoá Á Đông thì không thể bỏ qua nghệ thuật thư pháp. Đây là một hình thức nghệ thuật hoàn toàn không xa lạ gì ở Việt Nam cũng như các nước từng chịu ảnh hưởng của văn hoá Trung Hoa và chữ Hán tự. Và với một nền văn hoá mang đậm nét truyền thống như Nhật Bản thì cũng không có gì lạ khi...
Tượng Chibi Thú Cưng Nhật Bản

Tượng Chibi Thú Cưng Nhật Bản

25/07/2019, Thủ công Nhật Bản
Trong cuộc sống của mỗi người hiện nay, các con vật thú cưng luôn được mọi người yêu mến, chúng luôn vui đùa tạo cho chúng ta cảm giác vô cũng thoải mái, Nhưng không phải ai cũng có điều kiện để nuôi một con thú cưng bên mình, không gian chật chội, hay bị dị ứn...
Nghệ Thuật Thủ Công Handmade-Tượng Chibi Nhật Có Giống Nghệ Thuật Tò He Việt Nam Không?

Nghệ Thuật Thủ Công Handmade-Tượng Chibi Nhật Có Giống Nghệ Thuật Tò He Việt Nam Không?

15/07/2019, Thủ công Nhật Bản
Hiện nay nghệ thuật thủ công luôn được nhiều người chú ý và yêu thích, vậy nghệ thuật thủ công Handmade - Tượng Chibi Nhật có gì giống và khác nghệ thuật Tò He của Việt Nam không, hãy monnhatban.com tìm hiểu xem nhé.
Cặn kẽ với nghệ thuật thư pháp Nhật Bản (phần 2)

Cặn kẽ với nghệ thuật thư pháp Nhật Bản (phần 2)

06/02/2018, Thủ công Nhật Bản
Thư pháp là một chủ đề tiểu học trong hệ thống giáo dục bắt buộc của Nhật Bản. Trong trường trung học, thư pháp là một trong những lựa chọn trong số các môn nghệ thuật, cùng với âm nhạc hoặc vẽ tranh. Đây cũng là hoạt động của câu lạc bộ trường trung học nổi tiếng, đặc biệt với sự xuất hiện của v...
Tượng Chibi Nhật Bản "Búp Bê Chào Mừng"

Tượng Chibi Nhật Bản "Búp Bê Chào Mừng"

17/07/2019, Thủ công Nhật Bản
Đám cưới, là một ngày trọng đại của mỗi người. Ngày này có thể gọi là ngày hạnh phúc nhất của cuộc đời, Trong ngày đám cưới, các món quà, phong bì luôn rất ý nghĩa, những lời chúc trăm năm, hay những lời thề vĩnh cửu mãi mãi bên nhau, giây phút trao nha...
Tượng Chibi Nhật Bản Món Quà Ý Nghĩa

Tượng Chibi Nhật Bản Món Quà Ý Nghĩa

09/07/2019, Thủ công Nhật Bản
Các dịp lễ, sinh nhật, tặng một món quà cho người thân, bạn bè thì thật là ý nghĩa. Trong những năm gần đây, có một món quà rất ý nghĩa thay thế các món quà quen thuộc như hoa hồng, socola, thì Tượng Chibi Nhật Bản là món quà đang được rất nhiều người chu...
Những điều bạn chưa biết về giấy thủ công Nhật Bản và cách phát triển nó 1000 năm qua

Những điều bạn chưa biết về giấy thủ công Nhật Bản và cách phát triển nó 1000 năm qua

18/04/2018, Thủ công Nhật Bản
Nhà máy sản xuất giấy tại Kochi đã có niên đại hơn 1.000 năm. Các giấy tờ "Hoshogami" và "Sugiwaragami" đã được dành riêng cho Hoàng đế Daigo và được sử dụng để ghi chép các nghi thức của tòa án và các sự kiện chính thức trong thế kỷ 10. Vì yêu thích chất lượng của nó nên hoàng đế đã gửi ông Tosa...